کنترل

ممکن است عده ای بگویند سیاستمداران و صاحبان قدرت باید به سیستم کنترلی از درون مجهز باشند و براساس نجابت ذاتی و فرهیختگی و پرهیزگاری و عدالت با دوستان و دشمنان، با حامیان و منتقدین و مخالفین خود برخورد کنند، و سیاستمدارانی که صاحب ملکه ی عدالت و ایمان و خدا ترسی هستندهرگز دست خود را به ظلم علیه کسی بلند نخواهند کرد. این سخن در جای خود صحیح است ولی در تاریخ فقط چند مورد استثنائی وجود داشته است و یا در هر دوره ائی ممکن است یافت شود که بدینوسیله آنان خود را از چنبره ی فسادِ قدرت رهانیده باشند و هیچگاه استثناء نمی تواند قاعده باشد . عدم مکانیسمهای کنترل و سیستم ارزیابی به همراه جهالتها و آلودگیهای نفسانی و غرض و مرض و غرور وتفرعن و استبداد به رأی و مفاسد دیگر، صاحبان قدرت را ممکن است به لغزش بکشاند و جامعه را به تباهی و ضرر و زیان و انحطاط و ویرانی سوق دهد. پیامبر گرامی اسلام (ص) در آخرین ساعات حیاتش با وضع بیمار در مسجد در خطبه ی وداع خود فرمودند : « حق تعالی حکم کرده است که از ظلم ظالمی نگذرد و شما را به خدا، هر کدامتان را نزد محمد(ص) مظلمه ائی بوده باشد برخیزد و قصاص کند که قصاص دنیا نزد من محبوبتر از قصاص عقباست.همه می دانیم که مردی به نام سوادة بن قیس گفت در بازگشت از طائف که من به استقبال تو آمدم عصای شما به شکم من خورد پیامبر به بلال فرمودند به خانه ی فاطمه (س) برو و همان عصا را بیاور و وقتی عصا آورده و به پیامبر داده شد فرمودند کجاست آن پیرمرد من آماده ام تا قصاص شوم، مرد خود را به روی پیامبر انداخته و در حالیکه شکم ایشان رامی بوسید گفت: پناه می برم به موضع قصاص رسول خدا از آتش جهنم، مسجد پیامبر یکپارچه شیون و گریه بود . پیامبر پرسید ای سواده ! آیا قصاص می کنی یا عفو؟ گفت عفو می نمایم. پیامبر دعا کرد: خداوندا تو از سواده بگذر، چنانکه او از رسول تو گذشت." اگر وضعیت پیامبر این است حکایت ما چگونه خواهد بود ؟ فقط می گوئیم بارالها بر ما رحم کن و از تقصیرات ما در گذر . آیا به جز پیامبر و تعداد معدودی از انسانهای مومن ، ما و امثال ما نیز از کنترل درونی برخور داریم؟ یا خود و دین و ایمانمان را به بهای اندکی از مال و قدرتِ دنیوی چوب حراج می زنیم؟ پس ما انسانها نیازمندیم تا نهادها و قوانین وابزارهای مدنی در جامعه باشد که بر ما نظارت داشته باشد.اهرمهائی عقلائی، عرفی و بشری همراه با کنترل اخلاقی و عقیدتی  و بسترهای مناسب فرهنگی که می تواند ضریب خطا و انحراف و فساد را در جامعه به حداقل برساند . اگر میزان فساد و جرم و جنایت و ظلم و ستم در بعضی از جوامع نسبت به جوامع دیگر کمتر است نه از سر دینداری و وجود کنترلهای درونی است بلکه کنترلهای بیرونی چنان قدرتمند است که تبعیت از قانون و تخطی نکردن از آن یک سنت عرفی عمومی شده است .یکی از مواردی که چالش هرحکومتی است،نحوه ی برخورد حکومت با منتقدین ، مخالفین و دشمنانش است .به صورت طبیعی انسانها و حکومت ها در برخورد با دشمنان انتقام جویانه رفتار می کنند، موارد استثنائی از بحث ما خارج است . نمونه های اعلای رفتار مناسب در این زمینه که می تواند الگو باشد، برخورد تربیت یافته گان و اصحاب راستین پیغمبر و علی الخصوص امام علی (ع) با مخالفین حکومتی از جمله برخوردایشان باخوارج تاقبل ازاتخاذمواضع مسلحانه ی آنان است که می تواند یک مشی فقهی و حقوقی برای تمامی مسلمانان باشد . در قرآن که منبع اصلی و اول اجتهاد است خداوند به وسیله ی وحی  پیامبر را در نحوه ی برخورد با دشمنان و متجاوزان کنترل می کرد و از توسل به روشهای ناروا باز می داشت وبر صلح طلبی و گذشت و عدالت تاکید می کرد.
آیات 190 و 192 و 194 سوره بقره: با کسانیکه با شما می جنگند در راه خدا بجنگید ولی از حد تجاوز نکنید... اگر دست کشیدند پس همانا خدا آمرزنده و مهربان است ... پس هر کس به شما تجاوز کرد به همان مقدار با او برخورد کنید و تقوی پیشه کنید.
آیه ی 2 سوره ی مائده : بد رفتاری و کینه ی گروهی که شما را از مسجد الحرام باز داشت واندارد که تجاوز کنید... تقوی پیشه کنید که خداوند شدید العقاب است .
آیه ی 8 سوره ی مائده: ای مومنان قیام کنندگان برای خدا و گواهان به داد و عدالت باشید و بد رفتاری و کینه ی گروهی شما را واندارد که از عدالت خارج شوید. عدالت بورزید که به تقوی نزدیکتر است و تقوی پیشه کنید که خداوند به آنچه عمل می کنید آگاه است.
آیه های 126 و 127 سوره ی نحل: اگر به مقتضای حقوقی خواستید کیفر عادلانه بدهید باید در حد مقابله به مثل باشد و اگر صبر کرده، گذشتید ، بهتر است و تو ای پیامبر صبر پیشه کن...
به تجربه ثابت شده است که سیاستمدارانِ صاحب قدرت و صاحبانِ مال و ثروت آخرین نفراتی بر روی کره ی زمین هستند که به نصیحتی گوش می کنند. قدرت و ثروت تیز آبی است که به سرعت انسان را در خود حل می کند تاجائیکه همسر و فرزندان نیز آنها را نمی شناسند تا چه رسد به دوست و رفیق و کسانیکه یه قیامت باور قلبی دارندبایدبدانندکه هیچکس ورز و گرفتاری دیگری را نمی تواند قبول کند و در دست هر کس فقط نامه ی اعمال خود اوست لذا نباید هیچگاه فراموش کنیم که تمامی عذرهای دنیوی در قیامت مسموع نخواهد بود. پس برای جلوگیری از فاجعه ی بزرگ باید تن به مکانیسمهای نظارتی داد و پذیرای نقد و انتقاد شد .وبه این حق شرعی وقانونی گردن نهاد.

خداوند با مردم است

در سال 1987 زین العابدین بن علی، جیب بورقیبه رئیس جمهور وقت را به دلیل عجز و ناتوانی از انجام مسئولیت اجرائی و سیاسی از کار برکنار کرد تا خود خلیفه و جانشینش شود. در سال 1989 زین العابدین در انتخابات پیروز شد و در سال 1992 فعالیت حزب نهضت اسلامی را ممنوع اعلام کرد. بار دیگر در سال 1994 وی پیروز میدان انتخابات شد و در سال 1995 با اتحادیه اروپا قرارداد مشارکت و مبادله آزاد را بست . وی در سال 1999 باردیگر با 99.44 درصد آراء در انتخابات طراحی شده رئیس جمهور شد . در 2008 دستور سرکوب تظاهرات مردم علیه بیکاری و فساد را صادر کرد.
گرسنگی و بیکاری و دیکتاتوری و استبداد مردم تونس را به ستوه آورده بود. در 17 سپتامبر یعنی یک ماه قبل  زمانیکه پلیس با ضرب و جرح گاری دستفروشی به نام محمد بوعزیزی را از او گرفت ،وی خود را در مقابل استانداری استان سیدی بوزید در جنوب تونس آتش زد . واکنش او مانند قطره ی آبی بودکه بشکه را سرریز کرد . حالا مردم در پایتخت در قلب تونس در خیابان حبیب بورقیبه در مقابل وزارت کشور  دست به اجتماع مسالمت آمیز علیه ستم و استبداد زده بودند.
آشکار بود که اسلحه ی پلیس و تدابیر نیروهای امنیتی و اطلاعاتی نمی تواند به مسئله خاتمه دهد. به یکباره آنچه نباید می شد صورت گرفت، تظاهرات مسالمت آمیز مردم به درگیری خونین کشیده شد، ابتداء چهار کشته و چند ین زخمی بود . وکلا، معلمین و اعضای سندیکاها رهبری مردم را بر عهده داشتند، بر تعداد کشته ها افزوده شد بین 13 تا 17 نفر حتی سخن از 85 کشته نیز بود . مردم خیابان را ترک نکردند حالا تظاهر کنندگان خواهان عزل زین العابدین بودند که به زین الحاربین تبدیل شده بود و به چیزی کمتر از آن راضی نبودند. 28 روز زمانی بود که« زین العابدین » به « زین الحاربین» تبدیل شود . حکومت نظامی اعلام شد ،بعضی از دولتمردان از کاربرکنار شدند، وعده ی انتخابات آزاد داده شد ولی همه اینها نوشداروی بعد از مرگ سهراب بود . صدای مردم دیر شنیده شد و بار دیگر دیکتاتور و مستبدی در تور سنت الهی « امهال و استدراج» اسیر و صید مردم شد، زیرا خداوند در کمین متکبرین و مستبدین است و هیچ کس یارای مقابله با سنت های الهی ندارد .زین الحاربین که خود را کاندیدای ریاست جمهوری سال 2014 کرده بود اطرافیان خود را تنها گذاشت و از کشور فرار کرد . مردم از طریق خبرگزاری فرانس پرس شنیدند که سخنگوی دولت مالت اعلام کرده است: هواپیمای بن علی عصر جمعه قبل از ساعت 19:00 به وقت گرینویج از فضای مالت به سمت شمال در حرکت بوده است.
اولین رئیس جمهوری عربی با انتفاضه ی مردمی ساقط شد و اولین انقلاب مردمی عربی در قرن 21 شکل گرفت جنبشی که می تواند الگوئی برای مردم سرزمینهای عربی باشد.
حالا سالم بوعزیزی برادر محمدبو عزیزی اعلام کرده است : خدا را شکر می کنم که حق برادرم که نظام و سلطه ی دیکتاتور او را کشته آشکار شده است و خون او هدر نرفته است .چه خون با برکتی بوده خون این جوان ترک تحصیل کرده که به دنبال کسب روزی و معاش زندگی بوده است .
محمدبوعزیزی تبدیل به رمز حرکت مردم تونس شده است .
قدرتمندان که به مرز دیکتاتوری قدم می نهند اسیر قفسی می شوند که با دستهای خود و با کمک اطرافیان متملق و چاپلوس و دروغگو و غارتگر آنرا ساخته اند و به هشدار قرآن که فرموده « ولاتلقوا با یدکم الی التهلکه» گوش نداده اند و وقتی پا در میدان استبداد می نهند به یکباره کور و کر شده اند . « بکم عمی فهم لایعقلون» حالا آنان به احمق ترین شهروند کشور خود تبدیل شده اند، صدای شکسته شدن تخت سلطنت خود را نمی شنوند و کینه و نفرت و فقر و غم و اندوه را در چهره ی هموطنان خود نمی بینند . شیوه های آنها مشابه است .
شاه مخلوع ایران خود را پادشاه جزیره ی آرامش می خواند. صدام خود را رئیس جمهور مردمی با پشتیبانی آراء 99/99 درصدی مردم می دید وقس علیهذا . بعدها تحلیلگران از اگرها سخن می گویند . اگر فلان کار می کرد بهمان کار می شد . تخم اگر زیاد کاشته شده ولی هیچگاه سبز نشده تاکسی ثمرش را ببیند. همه آنان به تاریخ پیوسته اندو یا خواهند پیوست و مایه ی عبرت و بصیرت صاحبان عقل و ایمان خواهند شد. « فاعتبروا یا اولی الابصار» در حالیکه مردم تونس نگران دزدیده شدن نتیجه ی نهضت توسط سیاستمدارن هستند منتظر بازگشت هزاران تبعیدی تونسی خارج نشین هستند تا به کشورشان بازگردند و در صحنه ی سیاست فعال شوند یکی از تبعیدی های لندن نشین راشد الغنوشی رئیس حزب نهضت اسلامی است که خواهان پاکسازی کامل نظام از عناصر پیشین است . محمدالغنوشی نخست وزیر طبق ماده ی 56 قانون اساسی خود را رئیس موقت خوانده است که با اعتراض مردم و حقوقدانان روبرو شد، لذا طبق ماده 57 قانون اساسی ریاست موقت جمهوری را به رئیس مجلس فواد المبزغ سپرد. این در حالیست که رهبران غربی که در تمام این سالها به دلیل سیاستهای ضد اسلامی و ضد به اصطلاح تروریسم بن علی از او حمایت کرده بودندو مردم را نادیده گرفته بودند حالا روضه ی مردم و دمکراسی می خوانند.
اوباما از انجام  انتخابات آزاد و دمکراتیک و رعایت حقوق مردم تونس و کرامت و شجاعت آنان سخن به میان آورده و خواستار آرامش و پرهیز از خشونت است . سارکوزی از عدم اجازه ی ورود بن علی به خاک فرانسه و انتقال قدرت به دور از خشنونت و راه حل دمکراتیک سخن گفته است . آیا آنچه در تونس اتفاق افتاد  دورنمای تغییر در خاورمیانه را ترسیم خواهد کرد ؟ آیا شاهد آزادیهای بیشتر در کشورهای عربی اسلامی خواهیم بود ؟ یا راه حلی از نوع ترکیه شیوه ی جدیدسیاست وسیاستمداران خاورمیانه خواهد شد؟

نردبان ملکوت 12

نماز و آداب ظاهری
در کتاب لطایف ا لطوایف اثر فخرالدین علی صفی قرن نهم ه. ق آمده است که مردی عرب به مسجد رسول (ص) وارد شد و دو رکعت نماز به جای آورد اما بسیار با شتاب خواند و در قرائت حمد و دیگر ذکرهای نماز قواعد تجوید و ترتیل را رعایت نکرد و این در حالی بود که امام سجاد (ع) وی را می نگریست . مرد عرب پس از سلام نماز دست به دعا برداشت و گفت: خدایا! مرا در بالاترین درجات بهشت جای ده و یک قصر زرین و چهار زیبا روی بهشتی عنایت فرما! امام فرمود: ای عرب! مَهریه ائی بسیار اندک و ناچیز آورده و نکاحی بزرگ آرزو کرده ای!
کسی که در زمین حاصلخیزی گندم بکارد و به موقع آبیاری کند و دفع آفات نماید و از خدا بخواهد که محصول خوبی برداشت کند چنین امیدواری را « رجاء» می گویند. ولی اگر بعد از کاشتن گندم در بعضی موارد آنرا آبیاری کند و بقیه را منتظر باران بماند  وآن مکان نیز منظقه ائی  بارانی باشد به چنین امیدی« اَمل» می گویند. اما اگر گندم را در زمینی بکارد که آب و هوای آن معمولاً با خشکسالی همراه است و منتظر باران بماند به چنین امیدی« اُمنیه » یا آرزو گفته می شود . اما اگر در زمینی جو بکارد و به آن رسیدگی نکند و امید گندم داشته باشد به چنین امیدواری حماقت و سفاهت گفته می شود . نماز گندمی است که در زمین حاصلخیز کاشته می شود ولی باید آنرا آبیاری کرد ، و به فضل الهی متوسل شد تا از یک دانه هفتصد دانه برداشت کنیم.
آبیاری گندم ِنمازبا رعایت آداب و ظواهر شرعی آنست. باید باور کنیم که هیچ چیز بدون اندیشه و ایمان و عمل در این جهان سبز نخواهد شد تا امید باروری آنرا داشته باشیم. نماز در خود نظم در زمان و انتخاب صحیح مکان و انجام مقدمات ضروری و لازم را نهفته دارد . پس برنامه ی کاملی برای سازندگی و تربیت و تعالی انسان است که نتیجه ی فردی و اجتماعی آن پرهیز از فحشاء و گناه و شکل گیری جامعه ی ارزشی و نزول برکات سماوی و رشد مادی و معنوی است . آداب ظاهری نماز شامل آداب طهارت و وضوء ، آداب قبله، آداب قرائت،آداب انتخاب مکان مناسب و اذان و اقامه و امثال آنست که با کمال شرمندگی معمولاً ما در رعایت دقیق آنها سستی می کنیم و مانند عرب داستان ذکر شده توقع خارج از عرف شرع و حقیقت طریقت از آن داریم . اگر نماز با همه ی آداب آن گذاشته شود نردبانی خواهد شد که ما را به ملکوت می رساند.