راه ورسم مسلمانی(7)

ایمان به انبیاء 

بعثت انبیاء مسئله ای تاریخی است که به صورت تواتر وجود آنان اثبات شده است . همانگونه که امروز ما می دانیم که در تاریخ شخصیتی به نام سقراط و ارسطو و سعدی و حافظ وجود داشته است، انبیاء الهی نیز شخصیت های تاریخی بودند که در مقطعی از زمان ظهور کردند . اما متکلمان فصلی از اندیشه اسلامی را صرف ضرورت بعثت انبیاء نموده اند . شخصا معتقدم وقتی وجود پیامبری از لحاظ تاریخی ثابت است ، صحت مدعای او نیز با مضمون و محتوای پیام و نقش تاریخی آن می بایست سنجیده شود و انسان مومن که به خداوند ایمان دارد به انبیاء الهی و کتاب های آسمانی نیز باور قلبی دارد . اگرچه تلاش های متکلمین مبارک و مشکور است ولی الزاماً راهی به سوی باور قلبی ایجاد نمی کند .آنهااستدلال می کنندکه یکی از دلایل ضرورت وجود انبیاء نقش واسطه بین خالق و مخلوق است . دلیل دیگر اتمام حجت بر بندگان است یا اینکه زمین هیچ گاه خالی از حجت نیست . البته بعضی از متاخرین نیز از تجربه نبوی ، مفهوم وحی و امثال آن سخن گفته اند . اما فی الجمله انبیاء شخصیت های تاریخی با رسالت الهی بودند که همه آنان اصول مشترکی مانند دعوت به توحید و باورمندی به آخرت و اصلاح امور اخلاقی و اجتماعی را پی گیری می کردند . ارتباط خداوند با آنان وحی است که در مفهوم یهودی و مسیحی و اسلامی آن با هم متفاوت است .یکی از راه های اثبات انبیاء معجزه است . ادعای اعجاز پیامبران و ناتوانی انسانها از آوردن نمونه های مشابه در هر عصر بعثت متفاوت بوده است . آخرین معجزه ی ختم نبوت پیامبراسلام  قرآن است و پیامبر معجزه دیگری نداشت و این معجزه نیز از همه معجزات انبیاء گذشته متفاوت است . معجزاه ی که تا امروز و قیام قیامت زنده است . 

خداوند داستان انبیاء را در قرآن در سه سطح مطرج نموده است . 

سطح اول ، اوایل بعثت پیامبر تا قبل از مرز بندی پیامبر با بتهای عرب که رفتار اعراب قریش در مقابل پیامبر و اصحاب هنوز وارد فاز برخوردعلنی وخشن نشده بود . 

سطح دوم ، پس از حمله پیامبر به بت های اعراب که موضعگیری کفار قریش با پیامبر و مومنین را وارد فاز درگیری و خشونت کرد . این دو سطح ازتاریخ انبیا در آیات سوره های مکی قرآن  باتفاوتهایی درنحوه بیان مطرح شده است. مخاطب اصلی دراین دو مرحله کفارقریش ودرراستای برهان وحجتی بردعوت محمدی  ست. 

سطح سوم ، داستان های انبیاء در سوره های مدنی قرآن پس از هجرت پیامبر به مدینه است که بیشترین تقابل پیامبر با اهل کتاب خصوصاً قوم یهود بود . اکثریت داستانهای انبیاء متناسب با معهود ذهنی مردم عرب عصر پیامبر است . هدف بیان قصه ی انبیاء درقرآن در راستای اقامه برهان و دلیل بر حقانیت دعوت محمدی ( ص ) است . لذا قصد قرآن بیان روائی و تاریخی قصه ها نیست و به صورت گزینشی در راستای هدف هدایت الهی آنهارابرپیامبرنازل کرده است . تنها سوره مکی که به تفصیل بیشتر و به ترتیب زمانی تاریخ مقدس انبیا را مطرح نموده  سوره اعراف است که شامل تاریخ انبیاء بنی اسرائیل و تاریخ انبیاء اعراب است که درتورات ازآنهااسمی نیامده است.