راه ورسم مسلمانی 2

نقش دین چیست ؟
جامعه بشری از ابتدای تاریخ آن با دینداری انسان همراه بوده است و در مسیر تکامل خود تجربه دینداری تحولات فراوانی راپشت سر گذاشته است . اما اصلی ترین کارکرد ادیان عبارت از آگاهی بخشی و معرفت معبود و شناساندن راه عبادت است .
آیه 151 سوره بقره « کما ارسلنا فیکم رسولاً منکم یتلوا علیکم آیاتنا و یزکیکم و یعلمکم الکتاب و الحکمه و یعلمکم ما لم تکونوا تعلمون »
در آیه فوق وظیفه رسولان الهی علاوه بر تلاوت آیات الهی و تزکیه نفس مومنان؛ تعلیم دو نوع دانش و آگاهی است که عبارتند از تعلیم کتاب و حکمت و آگاه ساختن انسان در حوزه ائی که بدون وحی الهی فرد در جهل و نادانی می ماند .
سوال : آیا انسان بر نحوه عبادات و رابطه با خداوند آگاهی و علم پیدا می کند ؟
در جواب باید گفت اصل عبادت و پرستش امر فطری است ولی در شناخت معبود و کیفیت عبادت کردن ممکن است آدمی به بیراهه برود بنابراین در این حوزه نیز نیازمند وحی الهی است . همچنین رابطه صحیح انسان با همنوع خود و جامعه بشری و طبیعت نیز فراتر از تجربه و عقل بشری است و نیازمند راهنمایی وحی است زیرا انسان از مصلحت های اخروی و معنوی بعضی از امور آگاه نیست .
دین اسلام در تحقق هدف اصلی رسالت یعنی هدایت انسان ها و راهنمایی به سوی مقصد نهایی که همانا عبادت الهی است چیزی فروگذار نکرده است و اگر می گوییم دین جامعیت دارد در امر هدایت الهی است و معنای حدیث امام باقر ( ع ) که فرموده اند : خداوند هر آنچه که امت به آن نیازمند است فروگذار نکرده و آن را در کتابش نازل کرد و به بیانی آن را به پیامبرش فرموده است . یا امام صادق ( ع ) می فرمایند : خداوند چیزی را که بندگان نیاز داشتند فروگذار نکرده است . همین معنا از جامعیت دین است که خداوند تمامی دانشهائی که در راستای دعوت مردم به توحید و بیان ارزش های معنوی است و فهم آن خارج از عقل انسانی است در کتاب آسمانی و سنت نبوی آورده است .
ظاهرا معنای جامعیت هرچیزی در رابطه با اهداف آن قابل سنجش است . پس عده ای که خود را به مشقت انداخته و مکلف می دانند تا مثلا فرمولهای شیمی و فیزیک یا اصول علم جامعه شناسی و امثال آن را از قرآن استخراج کنند با وجود آنکه نیت خیر دارند ولی به نظر می رسد از راه اصلی فهم قرآن خارج شده اند .
در مسیر عبادت الهی موانع و سدهائی در زندگی فردی و اجتماعی انسان ها به وجود می آید که انسانها موظفند راه حل های آن را با تکیه بر عقل و خرد و تجارب بشری بیابند و آن ها را رفع و دفع کنندودانشهای بشری راارج نهندوازآن بهره مندشوند ودین با راهنمایی به اصول و قواعد کلی معیارهائی را نشان می دهد مثلا انسان را توصیه به صبر و بردباری؛ نیکوکاری ، تعقل و رعایت عدالت و عدم خروج از جاده انصاف می کند .
معمولا دین حق الهی در مورد راه حل ها به جز ئیات و روش های شخصی و فردی که متناسب با شرایط جغرافیائی و تاریخی و فرهنگی  متفاوت می باشد ورود مستقیم نمی کند . اینکه چگونه کشاورزی کنیم فاصله دو درخت از هم چقدر باشد یا درمان آپاندیس چگونه است یا در مقابل شورش های اجتماعی چه رفتاری داشته باشیم و امثال آن دین توصیه کلی عدالت ورزی ، بهره گیری از دانش و علم و رجوع به متخصص و امثال آن دارد . دین به این معنا که گفته شد قابل فهم همگانی است.اگرچه بعضی درشناخت دین پیش فرضهای ذهنی خودرادخالت می دهند ولی گاهی مرزباریک تحریف وبدعت باشناخت به هم نزدیک می شوندومابایدبه این ظرافتهاالتفات داشته باشیم.