درس های محرم
احمد نفیسی
واقعه عاشورا انعکاس گسترده ای در جغرافیای اسلامی و در میان آزادگان جهان داشته است مرور زمان نه تنها این حادثه را از اذهان محو نکرده است بلکه بر ابعاد تاثیر گذار آن نیز افزوده است در بسیاری از جوامع روایی و منابع تاریخی اهل سنت در عصر رواج دانش کلاسیک اسلامی به زندگی امام ویا قیام امام حسین (ع) عنایت و توجه خاصی شده است تا جایی که گزارش های دقیق آن در کتاب تاریخ طبری ـ تذکره الخواص سبط ابن جوزی ـ تاریخ دمشق ابن عساکر ـ مقتل خوارزمی ـ طبقات ابن سعد ـ مستدرک حاکم نیشابوری ـ حلیه الاولیا اصفهانی ـ کنز العمال ـ تاریخ الخلفاء سیوطی ـ الامامه دینوری ـ صحیح بخاری ـ صحیح نسایی ،سنن ترمزی ـ انساب الاشراف بلاذری ـ کفایه الطالب گنجی ـ صحیح ابن حبان ـ مسند احمد بن حنبل ـ تاریخ اصبهان ابو نعیم ـ معجم کبیر و معجم صغیر طبرانی ـ این لیست بسیار طولانی است که از نگارش آن صرف نظر می شود در قرون اخیر نیز بسیاری از اندیشمندان مسلمان اهل سنت چه بصورت مستقل یا در ضمن دانشهای نوین مسئله را از ابعاد مختلف جامعه شناختی ـ تاریخ تحلیلی، سیاسی و جنبه های دیگر مورد بررسی قرار داده اند.
یکی از روایتهای معتبر حوادث کربلا کتاب مقتل ابی مخنف کوفی است که گزارش خود را از طریق شاهدین ماجرا و یا با یک واسطه نقل کرده است. این کتاب منبع اصلی طبری در کتاب تاریخ الامم و الملوک است یا ابوالفرج اصفهانی در کتاب مقاتل الطالبین اخبار مقتل ابی مخنف را روایت کرده است. شیخ مفید از علمای شیعی نیز در کتاب الارشاد خود از همین منبع استفاده کرده است و همچنین سبط ابن جوزی در کتاب گرانقدر خود تذکره الخواص نیز روایاتی از زبان هشام بن محمد نقل نموده که از همسانی و شباهت زیادش با روایات ابی مخنف درطبری معلوم می شود که در حقیقت همان روایات مقتل ابی مخنف است نمونه ای از کتاب مذکور در ارتباط با حوادث روز عاشورا آورده می شود.
وی می نویسد: وقتی لشکر عمر سعد صبحگاه عاشورا سراغ حسین (ع) آمدند حسین (ع) دو دست خویش را بلند کرد و عرض نمود. خدایا تو در هر سختی و اندوهی مورد اطمینان من و در هر گرفتاری امیدم هستی و در هر مسئله ای که برایم رخ می دهد اطمینان بخش و مددکارم می باشی، چه غمها که بواسطه آن دلها به ضعف می گرایید و چاره اش به کاستی می رفت، و در آن دوست مرارها می کرد و دشمن از آن مسرور می شد ولی هنگامی که آن را نزد تو می آوردم و از آن به درگاهت شکوه می کردم و چاره اش از غیر تو نمی جستم آن را می گشودی و می زدودی، تو ولی هر نعمت و صاحب هر نیکی و غایت هر خواسته ای.
سپس امام حسین (ع) خطبه ای را خواند که متن آن در کتاب آمده است.
در پایان مطلبی را نقل به مضمون از ابن جوزی می آورم که مخالفین سیاسی امام حسین (ع) که به اصطلاح در صدد تقویت پایه های نظام سیاسی خود بودند و امام را مانع راه خود می دیدند چرا اینگونه دد منشانه با او و اصحاب و خاندانش که خاندان نبوت بود برخورد کردند مگر یک حکومت با مخالف سیاسی خود چگونه رفتار می کند نهایتا مخالف خود را می کشد اما چرا خیمه ها را آتش زدند چرا زنان را به اسارت بردند؟
چرا سرها را از تن جدا کردند؟ چرا بر بدن امام حسین (ع) اسب دواندند؟
چرا آنها را غارت کردند؟ وی جواب می دهد این نیست مگر آنکه آن حکومت فاقد هر نوع باور دینی و مذهبی است و در پایان این عبرت تاریخی است که قاتلین حسین (ع) صبح عاشورا نماز خواندند به اسم تقویت دین و اسلام و دفاع از آن اینهمه جنابت مرتکب شدند و اگر بینش صحیح و هدایت عقلانی نباشد ظاهر دینی نیز نمی تواند مانع از جنایت باشد کما اینکه کربلا و عاشورا نمونه ای از آن است به اسم دین و اسلام بر علیه فرزند پیامبر که برای اصلاح امت جدش قیام کرده بود هر نوع ستم و خیانتی را روا می دانستند و انجام دادند.