مذاکره

روش حکیمانه آنست که انسان مسلمان و یا دولت های مسلمانان به اصل ایجاد و تحکیم مواضع صلح طلبانه پایبند باشند. حضور نمایندگان دولت در کنفرانس ها و مجامع بین المللی فرصت مناسبی برای اعلام مواضع و استفاده از شرایط برای تبلیغ دیدگاه هاست. عدم شرکت آنها بهانه ائی است تا دشمنان تبلیغات منفی بر علیه نظام راه اندازی نمایند. مذاکره و فرایند مربوط به آن به معنی تقلیل روحیه و کاستن از آن نیست بلکه گفتن حقایق و گسترش تبلیغات صحیح موجب قوت قلب و اطمینان خاطر و آرامش عمومی است.
   در صلح حدیبیه پیامبر در وهله اول پیک مخصوصی ترد مشرکان که او و پیروانش را از مکه اخراج کرده بودند و بارها با تحمیل جنگ مورد اذیت و آزار قرار داده بودند فرستاد و سرانجام خود آن حضرت (ص) با مشرکان متجاوز و نیروهای مسلح که مانع ورود ایشان و مسلمانان به مکه شده بود مذاکرات مستقیمی را شروع کرد و با این تدبیر از جنگ جلوگیری شد و پیمان صلح حدیبیه منعقد شد. البته عده ائی که مرز شعار و شعور را در این واقعه تفکیک نکردند از نتیجه آن ناراضی بودند ولی بسیاری از مفسران قرآن نزول آیه" انافتحنا لک فتحا مبینا" را در شأن صلح حدیبیه می دانند. امام علی (ع) در فتنه طغیان معاویه مستقیما به ایشان نامه می نویسد و با پیک مخصوص ترد وی می فرستد و برای مدتی این نامه نگاری دو طرفه ادامه می یابد و امیدوار بود شاید به این طریق مسئله حل شود.
   امام علیه السلام در واقعه جنگ جمل نیز به دعوت ایشان با طلحه و زبیر وارد مذاکره می شود تا از جنگ جلوگیری کند. در نهروان نیز ابتدا ابن عباس و سپس خود مستقیما با خوارج وارد مذاکره می شود. در واقعه کربلا امام حسین (ع) به عمر بن سعد پیشنهاد ملاقات می دهد و این ملاقات سه دفعه تکرار می شود و نتیجه آن نامه ائی است که عمر بن سعد به ابن زیاد نوشت که از جنگ جلوگیری کند ظاهرا در وهله ی اول ابن زیاد پذیرفت ولی شِمر، با آن مخالفت نمود. شاید بتوان نتیجه گرفت که در سیاست خارجی اسلام راه حل سیاسی بر راه حل نظامی ترجیح دارد و خداوند در سوره انفال می فرماید: ای پیامبر اگر دشمنان متجاوز، تمایل به صلح نشان دادند تو نیز صلح را پذیرا شو و بر خداوند توکل کن.