راه و رسم مسلمانی ( 6 )

ایمان به فرشتگان

فعل خداوند عامل خلق هستی است ودر یک لحظه است . آیه 50 سوره قمر می فرماید : « و ما امرنا الا واحده کلمح البصر » و فرمان ما در همه عالم یکی است و مانند چشم برهم زدن است و تحقق آن دائر مدار اراده الهی است .

آیه 117 سوره بقره می فرماید : « بدیع السموات و الارض و اذاقضی امراً فانما یقول له کن فیکون » او آفریننده آسمانها و زمین است و چون اراده آفریدن چیزی کند به محض آنکه بگوید موجود باش موجود خواهد شد .

پس هر چیز در هستی حتی اسباب و علل نیز تحت فرمان و فعل خداوندی است.کل هستی در خلقت و در تدبیر و در تداوم خود به او نیازمند است .

خداوند در قرآن از فرشتگانی نام می برد که هرکدام از سوی او مامور به انجام کاری  در عالم هستی هستند . در آیه 20 سوره انبیاء آمده است : « یسبحون الیل و النهار لایفترون » همه به شب و روز بی آنکه هیچ سستی کنند به تسبیح و ستایش او مشغولند . یا در آیه 6 سوره تحریم آمده است : « ... علیها ملائکه غلاظ شداد لایعصون الله ما امرهم و یفعلون مایومرون » ... و بر آن دوزخ فرشتگانی بسیار دل سخت مامورند که هرگز نافرمانی خدا را ( در اجرای قهر و غضب حق ) نخواهند کرد و آن چه به آنها حکم شود ( فورا ) انجام دهند .

اما چهار فرشته که به تفصیل از آن سخن به میان آمده است عبارت اند از :

جبرئیل : که فرشته امین وحی است و مامور ابلاغ وحی از جانب خداوند به انبیاء است .

اسرافیل : که مسئول دمیدن در صور و میراندن و زنده کردن مردگان در روز قیامت است .

میکائیل : فرشته ای است که موکل ارزاق و باد و ابر است .

عزرائیل : یا همان ملک الموت که مسئول قبض ارواح انسانها در دنیاست و دستیارانی در این ماموریت با او همکارند .

اینها چهار فرشته از روسای ملائک هستند و هر مسلمانی به صورت اجمال ایمان به وجود آنها دارد . اما اینکه عدد آنها و وظائف و نحوه اجرای ماموریتشان چگونه است علمش نزد خداوند است .

از جمله فرشتگان که در مراجع اسلامی از آنها یادشده عبارتند از :

نکیر و منکر : که مسئول سوال از میت در قبر هستند .

رضوان : که خزانه دار بهشت است

مالک : که خزانه دار جهنم است

حمله العرش : که چهار فرشته هستند که در روز قیامت هشت فرشته می شوند

الحفظه : موکلین حفظ و نگهداری بَشر هستند . در آیه 11 سوره رعد به آنها و وظیفه حفظ و نگهداری توسط آنان  اشاره شده است .

الکاتبون : فرشتگانی که وظیفه کتابت تمامی اعمال و رفتار انسانها بر عهده آنهاست . در آیات 10-11-12 سوره الانفطار آمده است :

« و ان علیکم لحافظین ، کراما کاتبین ، یعلمون ما تفعلون » البته نگهبانها بر مراقبت احوال شما مامورند که آنها نویسندگان اعمال شما و فرشته مقرب خدایند شما هر چه کنید همه را می دانند .

در این آیات فرشتگان حفظه و کاتب یکی شمرده شده اند و خداوند داناست

خداوند در آیه 12 سوره انفال بیان می کند که فرشتگان در غزوه بدر در جبهه مسلمانان بودند و رعب و وحشت را در قلب دشمنان اسلام وارد کردند .

طائفه دیگری از مخلوقات خداوند « جن » است که در قرآن بارها از آنها نام برده شده است . در سوره ناس آمده است : « ... الذی یوسوس فی صدورالناس من الجنه و الناس » پس یکی از ابعاد ایمان مسلمان ایمان به فرشتگان و مخلوقاتی از این نوع است که قرآن به آن اشاره کرده است .

راه و رسم مسلمانی ( 5 )

اسماء و صفات الهی
رحمن و رحیم – خداوند جمیع مخلوقات را مشمول نعمت های خود نموده است و در این شمول بین مومن و کافر و بین بندگان خود و پرستندگان دیگر تفاوتی قائل نشده است و همه در درگاه او به فضل و نعمت او نیازمند هستند . در آیه 53 سوره نحل آمده است : « و ما بکم من نعمه الله فمن الله ... » و شما بندگان با آنکه هر نعمت که دارید همه از خداست .
و یا در آیه 34 سوره ابراهیم آمده است : « ...و ان تعدوانعمه الله لا تحصوها ... » اگر نعمت های بی انتهای خدا را بخواهید به شماره آورید هرگز حساب آن نتواند کرد .
المالک – خداوند مالک ملک و ملکوت است و در تصرف در ملک خود هرگونه که بخواهد انجام می دهد در آیه 26 سوره آل عمران آمده است : « قل اللهم مالک الملک توتی الملک من تشاء و تنزع الملک ممن تشاء و تعز من تشاء و تذل من تشاء بیدک الخیر انک علی کل شی قدیر » بگو ای پیغمبر بارخدایا ای پادشاه ملک هستی توهرکه راخواهی ملک وسلطنت بخشی و از هر که خواهی بگیری و به هرکه خواهی عزت و اقتدار بخشی و هر که را خواهی خوار گردانی هر خیر و نیکوئی به دست توست و تنها تو بر هر چیز تواناهستی .
القدوس – خداوند از هر عیب و نقصی منزه است و دارای صفات جمالیه و کمالیه است همچنین قدوس مبالغه در پاکی و برائت و تنزیه از صفات نقص و تغییرات حوادث و مشابهت با مخلوقین است .
السلام – خداوند از هر آفت و علت در ذات و صفات و افعال پاک و منزه است و بخشنده سلامتی به انسانهاست و مومنین را در بهشت و دارالسلام استقرار می بخشد . ممکن است سلام به معنی سلم و صلح نیز باشد .
همچنین خداوند مومن و مهیمن است . خداوند عزیز و جبار و متکبر است یعنی او متعال و عظیم است که نسبت دیگران با او نسبت عبودیت مطلق است .
الخالق الباری ء المصور : خداوند خالق و ایجاد کننده و تصویرگر هستی است . در آیات 1 و 2 سوره الاعلی آمده است : « سبح اسم ربک الاعلی الذی خلق فسوی » ای رسول ما به نام خدای خود که برتر از همه موجودات است به تسبیح مشغول باش . آن خدائی که عالم را خلق کرد و همه را به حد کمال رسانید . یا در آیه 102 سوره انعام آمده است : « ذلکم الله ربکم لا اله الا هو خالق کل شی ء فاعبدوه و هو علی کل شی ء وکیل » این است وصف پرودگار یکتای شما که جز او هیچ خدائی نیست و آفریننده ی هرچیز اوست پس او را پرستش کنید که نگهبان همه موجودات است . خداوند خود را به داشتن اسماء حُسنی ( نام های نیکو ) توصیف کرده است . در آیه 180 سوره اعراف آمده است : « ولله الاسماء الحسنی فادعوه بها و ذروالذین یلحدون فی اسمائه سیجزون ما کانوا یعملون » خدا را نام های نیکوست بدانها خدا را بخوانید و آنانکه در نامهای او کفر و عناد می ورزند به خود واگذارید که به زودی به کردار بدشان مجازات خواهند شد . ( ترجمه آیات – الهی قمشه ائی ) البته در بعضی از روایات تا نود و نه اسم و در بعضی از ادعیه تا هزار نام و صفت برای خداوند بیان شده است و مسلمان ضمن حفظ آنان و فهم معانی آن حتی المقدور به معنای آن عمل و خود را به آن متخلق سازد.

راه و رسم مسلمانی ( 4 )

توحید
اساس همه اعتقادات در ادیان الهی ایمان به خدای یگانه است . حس پرستش همزاد انسان بوده است .پیامبران خداوند را شناسانده اند و راه صحیح عبادات را آموزش داده اند و با شرک که ظلم بزرگ است و با کفر مقابله کرده اند . متکلمین و فلاسفه الهی راههائی برای اثبات و یا شناخت خداوند ارائه نموده اند ولی وجود خداوند بدیهی و امری وجدانی و فطری است .
قرآن در سوره ابراهیم آیه 10 می فرماید : « قالت رسلهم افی الله شک فاطر السماوات و الارض » پیامبرا آنان گفتند آیا در وجود خداوند که به وجود آورنده آسمانها و زمین است شک می کنید .
قرآن برای شناخت خداوند دعوت می کند تا در نشانه هاوآثار طبیعت دقت شود . گردش روز و شب ، بارش باران و وزش باد ، تغییر فصول و خلقت حیوانات و امثال آن . اما این نشانه ها برای عده ای از اهل خرد سودمند است و عده ای نیز از آن سودی نمی برند . خدا خواهی و خداجوئی و خداپرستی امری فطری است که به صورت تکوینی در وجود آدمی است که با تربیت دینی و هدایت تفصیلی تکامل می یابد و یا ممکن است بالعکس این حس پوشیده  بماند .
توحید اصطلاحی است که درباره ی خدا یعنی مبداء واحدو وجود ازلی و ابدی به کار می رود و شناخت آن برای سلامت عقیده و عبادت و اتقان عمل ضروری و واجب است . توحید شامل توحید ذاتی ، افعالی و عبادی است که علاوه بر اعتقاد به آن باید در منش و زندگی فردی و اخلاق انسان مومن نیز تجلی یابد .
در آیات 22-23-24 سوره حشر آمده است :
« هو الله الذی لا اله الا هو عالم الغیب و الشهاده هو الرحمن الرحیم هو الله الذی لا اله الا هو الملک القدوس السلام المومن المهیمن العزیر الجبار المتکبر سبحان الله عما یشرکون هو الله الخالق الباری المصور له الاسماء الحسنی یسبح له ما فی السموات و الارض و هو العزیز الحکیم »
« اوست خدای یکتائی که غیر از او خدائی نیست . که دانای نهان و آشکار جهان و بخشنده و مهربان است .پاک از هر نقص و آلایش ، منزه از هر عیب و ناشایست ، ایمن بخش نگهبان جهان و جهانیان ، غالب و قاهر بر همه ی خلقان با جبروت و عظمت بزرگوار و برتر ، زهی منزه و پاک خدای یکتا که از هرچه بر او شریک پندارند منزه و مبراست . اوست خدای آفریننده عالم امکان و پدید آورنده جهان و جهانیان و نگارنده صورت خلقان او را نام های نیکو بسیار است و آنچه در آسمانها و زمین است همه به تسبیح و ستایش جمال و جلالش مشغولند و او یکتا خدای مقتدر و حکیم است . » ( ترجمه مهدی الهی قمشه ائی )
در این آیه به بعضی از اسماء و صفات الهی اشاره شده است از جمله خداوند عالم الغیب و الشهاده است هیچ چیز در جهان پیدا و پنهان خارج از احاطه علمی او نیست در آیه 61 سوره یونس آمده است : « و ما تکون فی شان و ما تتلوا منه من قران و لا تعلمون من عمل الا کنا علیکم شهودا اذتفیضون فیه و ما یعزب عن ربک من مثقال ذره فی الارض و لا فی السماء و لا اصغر من ذلک و لا اکبر الا فی کتاب مبین »
« ای رسول ما ( بدان که تو ) در هیچ حال نباشی و هیچ آیه از قرآن تلاوت نکنی و به هیچ عملی تو و امت وارد نشوید جز آنکه ما همان لحظه شما را مشاهده می کنیم و هیچ ذره ائی در همه زمین و آسمان از خدای تو پنهان نیست و کوچکتر از ذره و بزرگتر از آن هرچه هست همه در کتاب مبین حق ( و لوح علم الهی ) مسطور است . » ( ترجمه مهدی الهی قمشه ائی )