محبت، عشق، شیدایی

در این وانفسا که اسیر زنجیرهای خود ساخته هستیم و در بند نام و نان و آب زندانی شده ایم شاید سخن از محبت و عشق گفتن محلی از اعراب نداشته باشد.
روی من از روی تو دارد صد روشنی                                جان من از جان تو یابد صد ایمنی
آهان هستی من صیقل عشق چو یافت                                آیینه کون شد رفت از و آهنی
مرغ دلم می تپد هیچ سکون نداشت                                  مسکن اصلیش دید یافت درو ساکنی
محبت که از مرزهای تخیل می گذرد عشق زاده می شود و هر گاه به آخرین مرز خود می رسد شوریدگی و شیدایی می آید. در ابتدا محبت بود عشق آمد شوریدگی و شیدایی شد هر چه بود فنا شد. مرز بودن و نبودن از میان برخاست.
هر نفسی از درون دلبر روحانی                                     عربده آرد مرا از ره پنهانی
فتنه و ویرانیم شور و پریشانیم                                       برد مسلمانیم وای مسلمانی
کعبه ما کوی او قبله ما روی او                                  رهبر ما بوی او در ره سلطانی
مرحوم دکتر عبدالحسین زرین کوب در مقدمه بر دیوان شمس می گویند:جلال الدین( مولوی) مردی بی تکلف، ساده، و نیک محضر بود. بیشتر با درویشان و پیشه وران نشست و برخاست داشت و در معامله با محتشمان گستاخ و بی پروا بود. با وجود لاغری و زردرویی حشمت و مهابتی قوی داشت. اگرچه لباس ساده صوفیانه می پوشید مردم در وی به چشم اهل حشمت می دیدند. با اینهمه در مجلس او از هر دستی مردم راه داشتند. حتی یک ترسای مست می توانست در سماع او حاضر شود و شور و عربده کند. و قصابی ارمنی اگر به وی بر می خورد از وی تواضعهای شگفت می دید. در بردباری و شکیبایی حوصله ایی کم مانند داشت. طالب علمی که با صوفیه دشمنی داشت، بر سرجمع با وی گفت: از مولانا نقل کنند که جایی گفته است « من با هفتاد و سه مذهب یکی ام، آیا این سخن مولانا گفته است؟»  گفت آری گفته ام. آن مرد زبان طعن بگشاد و مولانا را دشنام داد. مولانا بخندید و گفت با این نیز که توی می گویی یکی ام. یک رنگی و صلح جویی او تا بدین حد بود و با رند و زاهد و گبر و ترسا چنین می زیست.
ای یوسف خوش نام ما، خوش می روی بر بام ما                                      ای در شکسته جام ما، ای بردریده نام ما
ای نور ما، ای سور ما، ای دولت منصور ما                                               جوشی بنه در شور ما تا می شود انگور ما
ای دلبر و مقصود ما، ای دولت منصور ما                                                آتش زدی در عود ما، نظاره کن در دود ما
ای یار ما، عیار ما، دام دل خمار ما                                                         پا وامکش از کار ما، بستان گرو دستار ما
در گل بمانده پای دل، جان می دهم چه جای دل                                  وز آتش سودای دل، ای وای دل، ای وای ما
ما نیز دستار گرو گذاشته با آنچه مولانا گفته است یکی می شویم که آنچه از میان ما رفته است یک رنگی، صلح و همزیستی مسالمت آمیز و اخلاق است.